Niðurfelling bensíngjalda og olíugjalds um áramótin. Hver verða áhrifin?
Þegar lög um kílómetragjald á ökutæki taka gildi um áramótin munu almennt og sérstakt vörugjald af bensíni (bensíngjöld) ásamt olíugjaldi falla brott. Á móti mun kolefnisgjald hækka um 30–32% (án virðisaukaskatts).
Einstaklingar og fyrirtæki hafa velt fyrir sér hvaða áhrif gjaldabreytingarnar hafa á útsöluverð á dælu. Einfalda svarið er að áhrifin ráðast ekki aðeins af gjaldabreytingunum sjálfum heldur fleiri þáttum, þ. á m. því hversu hátt hlutfall bílaeldsneytis er blandað endurnýjanlegu eldsneyti.
Á vefsíðunni vegirokkarallra.is sem er haldið úti af stjórnvöldum kemur t.d. eftirfarandi fram í svari við spurningunni hvort breytingarnar hafi áhrif á dæluverð bensíns og dísilolíu: „Olíu- og bensíngjöld munu falla niður og dæluverð mun lækka til samræmis. Uppfært kolefnisgjald verður hærra en áður og vegur því á móti lækkuninni. Hversu mikil lækkunin verður ræðst af hlutfalli vistvænna íblöndunarefna í eldsneyti. Hluti þessara íblöndunarefna af hverjum lítra hefur hvorki borið kolefnisgjald né olíu- eða bensíngjöld.“
Af hverju skiptir íblöndun máli?
Það sem margir átta sig ekki á er að þegar bensín eða dísilolía er keypt á dælu er ekki afhent 100% jarðefnaeldsneyti. Í meira en áratug hefur söluaðilum eldsneytis verið gert að blanda bílaeldsneyti öðrum efnum til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og því er bílaeldsneyti á dælu ávallt blandað öðrum efnum.
Söluaðilum eldsneytis er skylt samkvæmt lögum að tryggja að minnst 5% af heildarorkugildi eldsneytis í vegasamgöngum sé endurnýjanlegt eldsneyti.
Skattar sem falla brott leggjast ekki á íblöndunarefni
Bensíngjöld og olíugjald, sem falla niður um áramótin, eru ekki lögð á íblandaða hluta eldsneytis heldur aðeins þann hluta sem telst hreint jarðefnaeldsneyti þ.e. hreint bensín og hreina dísilolíu.
Það þýðir að ef lítri af bensíni á dælu inniheldur 10% íblöndun þá er aðeins 90% af lítranum jarðefnaeldsneyti og því leggst niðurfelling bensíngjalda aðeins á 90% lítrans en ekki allan lítrann. Þannig mun skattalækkunin á eldsneyti verða í hlutfalli við hversu stór hluti eldsneytis er hreint jarðefnaeldsneyti.
Dæmi um áhrif breytinganna á dæluverð
Samkvæmt vefnum GSM bensín nam lægsta bensínverðið hinn 19. desember 2025 279,7 kr./lítra. Bensíngjöld og kolefnisgjald (með virðisaukaskatti) nema samanlagt 134,9 kr./lítra en hlutur þeirra í lítraverði breytist eftir því hversu mikil íblöndun er í eldsneytinu. Um áramótin falla bensíngjöld brott og þá stendur eftir kolefnisgjald að fjárhæð 30,1 kr./lítra (með virðisaukaskatti).
Miðað við þessar forsendur, bensínverð 279,7 kr./lítra og skattlagningu annars vegar í dag og hins vegar eftir áramót má áætla að bensínverð geti lækkað um 89,1–104,8 kr./lítra miðað við íblöndun á bilinu 0–15%. Þess ber að geta að samkvæmt upplýsingum frá Umhverfis- og orkustofnun nam íblöndun í bensíni um 10% að meðaltali á tímabilinu janúar til október 2025.
Samkvæmt vefnum GSM bensín nam lægsta dísilverðið hinn 19. desember 292,7 kr./lítra. Olíugjald og kolefnisgjald (með virðisaukaskatti) nema samanlagt 122,4 kr./lítra en hlutur þeirra í lítraverði breytist eftir því hversu mikil íblöndun er í eldsneytinu. Um áramótin fellur olíugjald brott og eftir stendur kolefnisgjald að fjárhæð 35,1 kr./lítra (með virðisaukaskatti).
Miðað við þessar forsendur, dísilverð sem nemur 292,7 kr./lítra og skattlagningu annars vegar í dag og hins vegar eftir áramót má áætla að dísilverð geti lækkað um 74,2–87,3 kr./lítra miðað við íblöndun á bilinu 0–15%. Þess ber að geta að samkvæmt upplýsingum frá Umhverfis- og orkustofnun nam íblöndun í dísilolíu í vegasamgöngum um 8% að meðaltali á tímabilinu janúar til október 2025.
Tekið skal fram að hér er um dæmi að ræða. Við útreikninganna er eingöngu tekið mið af breytingum á skattlagningu en ýmsir aðrir þættir á borð við innkaupsverð á eldsneyti og íblöndunarefnum hafa einnig veruleg áhrif á lítraverð. Þá skal ítrekað að verðlagning á bensín og dísilolíu er á endanum ávallt ákvörðuð af söluaðilum, slík ákvarðanataka er á þeirra ábyrgð enda um viðskiptalegar ákvarðanir að ræða.