14/01/2025 | Fréttir, Í fjölmiðlum, Verslun
Í nýlegum þætti Kastljóss var fjallað um áhrif erlendra netverslana á borð við Temu og Shein þar sem Benedikt S. Benediktsson, framkvæmdastjóri SVÞ talaði um um neytendahegðun, umhverfisáhrif og þá ábyrgð sem fylgir því að velja hvar og hvernig við verslum.
Af hverju ættu neytendur að hugsa sig tvisvar?
- Ódýrt á kostnað gæða: Netverslanir á borð við Temu og Shein bjóða vörur á mjög lágu verði, en oft á kostnað gæðastjórnunar og öryggisstaðla sem Evrópusambandið gerir kröfu um.
- Hætta á skaðlegum efnum: Rannsóknir hafa sýnt að margar vörur frá þessum síðum innihalda efni sem eru bæði hormónatruflandi og krabbameinsvaldandi, og geta haft skaðleg áhrif á börn og fullorðna.
- Skammlíf vara veldur sorpvanda: Lítil ending vara leiðir til aukins rusls, sem eykur álag á endurvinnslustöðvar og umhverfið. Eða eins og fulltrúi Rauða krossins benti skýrt á í Kastljós þættinum þegar hún sagði „Þegar þú kaupir rusl, endar það sem rusl.“
Samfélagsleg ábyrgð neytenda
Í þættinum var lögð áhersla á mikilvægi ábyrgðrar neyslu. Fjallað var um hvernig ódýrar vörur frá erlendum netverslunum, á borð við Temu og Shein, hafa oft falinn kostnað. Starfsfólk í framleiðslunni býr við ómannúðlegar aðstæður og umhverfið ber þungann af mengun og sóun.
Neytendur eru hvattir til að hugsa „Hver borgar raunverulega verðið?“ Meðvitund um uppruna og áhrif vara er lykillinn að því að gera upplýstari val sem styðja við samfélagslega og umhverfislega ábyrgð.
Þegar við verslum við erlenda netverslun, renna skattar og gjöld til að styrkja innviði þess lands – heilbrigðisþjónustu, samgöngur og menntakerfi viðkomandi ríkis. Hins vegar, þegar við styðjum íslenskar verslanir, hjálpum við til við að byggja upp okkar eigin innviði hér á landi, þar á meðal íslenska heilbrigðiskerfið, vegakerfið og skólana okkar. Neytendur hafa því raunverulegt vald með veskinu sínu til að ákveða hvaða kerfi og samfélag þeir vilja styðja við með sínum kaupum.
Þáttinn má sjá í heild sinni á RÚV vefnum.
Að velja upplýst og ábyrgt er fyrsta skrefið til að draga úr neikvæðum áhrifum.
06/01/2025 | Bílgreinasambandið, Fréttir, Í fjölmiðlum
Samkvæmt frétt frá RÚV 3.janúar sl., hafa Norðmenn náð glæsilegum árangri í aukningu hlutfalls rafbíla í bílaflota sínum. Í Noregi eru rafbílar nú tæplega 90% nýskráninga, en á sama tíma hefur hlutfallið hér á landi minnkað úr um 75% árið 2022 niður í 47% árið 2023.
Í viðtali við RÚV segir Benedikt S. Benediktsson, framkvæmdastjóri Bílgreinasambandsins og SVÞ, að skýringar á þessari þróun megi m.a. rekja til breyttra skattareglna og ónógra innviða fyrir rafbílaeigendur á Íslandi.
„Það skiptir máli að stjórnvöld veiti stöðugan stuðning við orkuskipti, bæði með fjárhagslegum hvötum og markvissri uppbyggingu innviða,“ segir Benedikt.
Norðmenn sýni fyrirsjáanleika sem skorti hér
„Munurinn liggur kannski í grundvallaratriðum í því að Norðmenn tilkynntu það fyrir einhverjum áratug að þeir ætluðu að halda úti ívilnunarkerfi sem að myndi lifa væntanlega, ef ég man rétt, út árið 2025. Þeir hafa frá þeim tíma ekki gert grundvallarbreytingar á því kerfi og það er þá fólgið í vaskniðurfellingu, það er eftirgjöf á því sem mætti kalla ígildi vörugjalds hér og það í raun og veru hefur skilað rafbílakaupendum þar verulega hagstæðu verði.“
Kerfið í Noregi, segir Benedikt, er svipað og það var hér árið 2022 þegar ívilnanir voru hvað mestar. Eina ívilnunin hér núna er 900 þúsund króna styrkur úr Orkusjóði, á síðasta ári fyrir kaup á bíl upp að verðmæti tíu milljónir króna, en um áramótin hækkaði sú upphæð í tólf milljónir. Þá hafi hér bæst við kílómetragjald á rafbíla, sem ekki sé í Noregi og tiltölulega hátt bifreiðagjald. Breytingar sem hafi verið gerðar hafi verið óskynsamlegar, en fyrst og fremst skorti fyrirsjáanleika.
Fyrir áhugasama má sjá upphaflega frétt RÚV hér: Norðmenn auka hlutfall rafbíla.
23/12/2024 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum
Viðskiptablaðið birti 21.desember sl. grein eftir Kristinn Má Reynisson, lögfræðing SVÞ – Samtaka verslunar og þjónustu:
Þegar stjórnvöld vita betur
Þegar stjórnvöld eru innt eftir því hvers vegna matvælaverð er hærra á Íslandi en á víðast hvar á meginlandi Evrópu, ætti svarið að vera einfalt. Ísland er fámenn eyja á norðurhjara veraldar. Punktur! Ekkert annað ætti að geta útskýrt stöðuna. Við nánari skoðun kemur því miður í ljós að aðkoma stjórnvalda er meðal ástæðna fyrir þessum verðmun.
Virk samkeppni virkar
Eitt öflugasta verkfærið sem stjórnvöld hafa til að bæta hag neytenda er að tryggja virka samkeppni. Í virku samkeppnisumhverfi hagnast neytendur, því þeir geta valið hagstæðustu tilboðin, út frá verði og gæðum.
Framleiðendur keppast þá við að framleiða vöru eða þjónustu sem hefur ákjósanlegustu samsetningu verðs og gæða í augum neytenda. Sé samkeppni ekki til staðar, er hætt er við því að verð og gæði endi hins vegar í því sem hentar framleiðandanum best. Þetta er í hugum flestra nokkuð auðskilið. Og þess vegna er samkeppnislöggjöfinni ætlað að standa vörð um samkeppni, ekki einstaka samkeppnisaðila.
„Við nánari skoðun kemur því miður í ljós að aðkoma stjórnvalda er meðal ástæðna fyrir þessum verðmun.“ ~ Kristinn Már Reynisson
Hver kýs hærra matvælaverð?
Með því að leggja tolla á innflutta matvöru hamla stjórnvöld virkri samkeppni á grundvelli verðs og gæða. Sú afleiðing, að verð til neytenda hækki, er ekki hliðarvirkni af tollafyrirkomulagi, heldur bókstaflega tilgangur tolla.
„Með tollum á innflutta matvöru halda stjórnvöld því matvælaverði á Íslandi viljandi hærra en þörf krefur.“
Ólíklegt hlýtur að teljast að kjósendur í nýafstöðnum Alþingiskosningum hafi greitt hærra matvælaverði sitt atkvæði og því verður að spyrja hvers vegna stjórnvöld ættu að kjósa hærra matvælaverð til hins almenna borgara.
Alþjóðleg viðskipti eru forsenda lífsgæða á Íslandi
Þrátt fyrir að tollar hækki verð til neytenda á Íslandi eiga tollar sína fylgismenn. Sú afstaða er m.a. varin með þeim rökum að án verndartolla leggist íslensk framleiðsla af. Þetta útskýrir þó illa hvers vegna verndartollar eru á vörum sem ekki eru framleiddar á Íslandi. Eða hvers vegna íslensk framleiðsla hefur ekki hafist á vörum sem njóta nú þegar tollverndar. Líkast til er það vegna þess að tollar eru klunnalegt verkfæri sem getur aðeins hækkað verð, meðan hvatar til framleiðslu eru vandmeðfarnari nákvæmnistól.
Þá ber einnig að hafa í huga að frá því Ísland byggðist, hefur lykillinn að velsæld falist í viðskiptum við útlönd. Vissulega er Ísland og íslensk efnahagslögsaga gríðarlega rík af auðlindum. En þessar auðlindir eru hins vegar ekki mjög fjölbreyttar. Þess vegna hafa Íslendingar ávallt verið og munu líkast til ávallt verða, háðir því að flytja út eigin framleiðslu, sem gerir kleift að kaupa fjölbreyttari framleiðslu hvaðanæva að úr heiminum.
Virk samkeppni um að selja íslenska vöru út og erlenda vöru til Íslands ætti því að vera keppikefli íslenskra stjórnvalda, sem umhugað er um velsæld almennings.
Hræðsluáróður um að Ísland þurfi að vera sjálfbært um allar lífsins nauðsynjar, og að án tolla á innfluttan varning verði því markmiði stefnt í hættu, stenst ekki skoðun. Sér í lagi vegna þess að hversu óraunhæft slíkt markmið er. Til að taka slíkan áróður trúanlegan þarf því að horfa frekar valkvætt bæði á Íslandsöguna og meginkenningar hagfræðinnar.
Þegar horft er til þess að það er íslenskur almenningur sem á endanum fjármagnar tolla á matvöru, hlýtur að mega krefja stjórnvöld um útskýringar á því hvers vegna hefðbundnar hagfræðikenningar um hagkvæmni og virka samkeppni skuli ekki eiga við um matarinnkaup almennings.
Gegn betri vitund
Því miður er ástæðan fyrir því að matvælaverð er hærra á Íslandi en á meginlandi Evrópu, ekki aðeins sú að við búum á fámennri eyju á norðurhjara veraldar, heldur er skýringa einnig að leita hjá stjórnvöldum og þeirri meðvituðu ákvörðun að nýta ekki til fulls það augljósa verkfæri sem virk samkeppni er. Stjórnvöld ættu að vita betur.
Sjá grein á VB.is HÉR!
20/12/2024 | Fréttir, Í fjölmiðlum, Verslun
Benedikt S. Benediktsson, framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu (SVÞ), var gestur hlaðvarpsins Markaðurinn á Eyjunni á dögunum um þróunina í íslenskri verslun á aðventunni og mikilvægar breytingar í neysluhegðun.
Sprenging í netverslun vegna Black Friday og Cyber Monday: Benedikt útskýrir þar meðal annars, að mikill vöxtur netverslunar í nóvember megi meðal annars rekja til þess að Black Friday og Cyber Monday féllu á útborgunardegi hjá mörgum. „Það skapaði kjöraðstæður fyrir stórinnkaup,“ segir hann. Þessi tímabil hafa fest sig í sessi sem stærstu dagarnir í netverslun á árinu og eru táknrænar fyrir breytta kauphegðun neytenda.
Netverslun með áfengi – tækifæri og áskoranir: Í viðtalinu ræðir Benedikt einnig um netverslun með áfengi, sem hefur verið í mikilli þróun. Hann bendir á að þessi breyting gæti skapað ný tækifæri fyrir íslenska verslun, en kallar jafnframt á nákvæma skoðun á reglugerðum og framkvæmd þeirra. „Það er mikilvægt að tryggja jafnræði milli innlendra aðila og þeirra sem starfa á alþjóðlegum markaði,“ segir hann.
Lagalegar skyldur og neytendavernd: Benedikt leggur áherslu á að verslanir innan Evrópska efnahagssvæðisins (EES) lúta ströngum kröfum um neytendavernd og lagalegar skyldur en erlendar netverslanir eins og Temu sem selja til einstaklinga. „Þegar viðskiptavinir kaupa vörur frá netverslunum utan EES, eins og Temu, þá gilda ekki sömu reglur um ábyrgð, vottanir og neytendavernd,“ útskýrir hann. Þetta skapar ákveðinn aðstöðumun og setur ábyrgðina á kaupandann, sem í þessum tilfellum eru einstaklingar.
Hlustaðu á viðtalið: Þeir sem vilja kafa dýpra í þessi áhugaverðu mál geta hlustað á viðtalið í heild sinni á Eyjan.is eða á Spotify hér.
29/11/2024 | Fréttir, Í fjölmiðlum, Verslun
Stærsti verslunardagur ársins er genginn í garð en framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu hvetur neytendur til að vara sig á vafasömum erlendum netverslunum sem eigi það til að klekkja á neytendum.
Bandaríska verslunarhefðin, sem hefur rutt sér til rúms hér á landi síðustu ár og er kennd við svartan föstudag, stendur nú yfir. Fjölmargar verslanir keppast nú við að bjóða upp á bestu afslættina á vörum og eru opnunartímar víða lengri en vanalega.
Megi ekki týna sér í kaupgleðinni
Benedikt S. Benediktsson, framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu, segir daginn verða stærri og stærri með hverju árinu sem líður.
„Það var mikið að gera veit ég í morgun og erfitt að ná á verslunarmenn, það er svo mikill handagangur í öskjunni en það hljómar eins og það sé nokkuð skýrt að menn hafi væntingar um að þetta verði annamesti dagurinn í þessari hrinu.“
Dagurinn sé kominn til að vera en þó eru neytendur hvattir til að hafa varan á og týna sér ekki í kaupgleðinni. Einhver dæmi séu um að erlendum vefsíðum skorti nægilega upplýsingagjöf og skilmála sem neytendur eigi að vera vanir hér á landi og innan Evrópska efnahagssvæðisins (EES).
„Ekki gleyma að lifa og njóta“
„Annars konar upplýsingagjöf um kjör og afslætti en miðað er við hér. Hér eru náttúrulega gerðar nokkuð strangar kröfur, men þurfa að gæta sín hvernig þeir auglýsa og hvernig þeir senda frá sér skilaboð. Við heyrum alltaf ábendingar um það og kannski í einhverju mæli meira núna en áður að einhverjar erlendar vefsíður séu að auglýsa mjög háa afslætti en síðan er erfitt að finna fót fyrir því að það sé eitthvað sem þær muni standa við.“
Fólk eigi auðvitað að huga að umhverfinu og náttúrunni en að mati Benedikts má aðeins sleppa af sér beislinu öðru hvoru.
„Auðvitað við eigum kannski aldrei að sleppa því, en við megum ekki gleyma að lifa og njóta sko.“
„Við megum ekki gleyma að lifa og njóta sko“ – Vísir
19/11/2024 | Fréttir, Í fjölmiðlum
Framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu segir að umdeildar breytingar sem gerðar voru á búvörulögum í mars hafi hvorki þjónað hagsmunum bænda né neytenda. Erfiðara sé orðið fyrir matvöruverslanir að semja um hagstæð kjör frá afurðastöðvum.
Alþingi samþykkti í mars breytingar á búvörulögum sem veittu kjötafurðastöðvum undanþágu frá samkeppnislögum. Héraðsdómur Reykjavíkur komst að þeirri niðurstöðu í gær að afgreiðsla Alþingis og meirihluta atvinnuveganefndar á málinu hefði ekki verið í samræmi við stjórnarskrá og lögin því ógild.
Ekki liggur fyrir hvaða áhrif þetta á eftir að hafa á kaup Kaupfélags Skagfirðinga á Kjarnafæði-Norðlenska en kaupin voru gerð á grundvelli þessarar undanþágu. Beðið er eftir viðbrögðum frá Samkeppniseftirlitinu vegna dómsins.
Samtök verslunar og þjónustu gagnrýndu þessar undanþágur á sínum tíma. Benedikt S. Benediktsson framkvæmdastjóri samtakanna fagnar niðurstöðu héraðsdóms.
„Niðurstaða héraðsdóms, sem er þá bindandi, hefur það í för með sér að samkeppnislögin gilda. Þessi breytingarlög sem Alþingi samþykkti í vor þau eru gufuð upp. Þannig að samkeppnislögin, eins og við skiljum þau, hafa gilt allan tímann og það er kannski bara hið eðlilega ástand,“ segir Benedikt.
Hann segir að breytingarnar hafi hvorki þjónað hagsmunum bænda né neytenda heldur fyrst og fremst afurðastöðvum. Matvöruverslanir hafi fundið fyrir því á síðustu mánuðum.
„Við heyrum frá versluninni að þar telja menn sig hafa fundið það í samskiptum við afurðastöðvar að stemningin hafi verið að breytast og erfiðara að sækja fram hagstæðara verð en ella. Að einhverju leyti telja menn sig hafa orðið þess áskynja að verðin væru að samræmast. Hvort sem að frumvarpið sem slíkt, eða lagabreyting sem slík, sé orsakavaldur í því en það er eitthvað sem við höfum heyrt,“ segir Benedikt.
