Á fyrsta fundi nýrrar stjórnar SVÞ var Árni Stefánsson forstjóri Húsasmiðjunnar kosinn varaformaður SVÞ. Einnig voru eftirtalin kosin sem fulltrúar SVÞ í stjórn SA 2018-2019: Margrét Sanders, Jón Ólafur Halldórsson, Elín Hjálmsdóttir og Gunnar Egill Sigurðsson.
Andrés Magnússon framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu
Greinin birtist í Fréttablaðinu 28.03.18.
Á Íslandi jafnt sem annars staðar vex netverslun nú hröðum skrefum. Sífellt stærri hópur neytenda kýs að haga viðskiptum sínum með þessum hætti, ekki síst yngra fólkið, s.k. aldamótakynslóð (e. Millennials eða Generation Y). Þessi þróun mun ekkert gera nema halda áfram á næstunni, aðeins á mun meiri hraða en hingað til.
Nýjar áskoranir fyrir alla
Breytingar sem þessar hafa í för með sér nýjar áskoranir fyrir verslunar- og þjónustufyrirtæki. Samkeppnin tekur á sig nýjar myndir, en í netverslun er samkeppnin fyrst og fremst alþjóðleg og þannig þvert á landamæri ríkja. Þó að samkeppnin sé alþjóðleg er engu að síður mikilvægt að allir aðilar á markaði, standi jafnt að vígi, hvar sem þeir eru staðsettir í heiminum. Þessar breytingar hafa nefnilega ekki aðeins í för með sér áskoranir fyrir fyrirtækin sem keppa á þessum markaði. Áskorunin er ekki síðri fyrir tollayfirvöld, en þeim ber að tryggja að greidd séu lögboðin gjöld af viðskiptum sem fara fram með þessum hætti og þannig stuðla að heilbrigðri samkeppni hvað innheimtu gjalda varðar.
Netverslun eykst hröðum skrefum
Á sl. ári voru um 550.000 sendingar til einstaklinga sem keypt höfðu vöru í netviðskiptum tollafgreiddar hér á landi. Var þar um 60% aukningu að ræða frá árinu 2016 og óhætt er að fullyrða að þessi tala fer hækkandi með hverju ári. Samkvæmt lögum eru eingöngu sendingar sem eru annað hvort gjafir eða þar sem verðmæti innihaldsins er 2.000 kónur eða minna undanþegnar virðisaukaskatti. Eins og staðan er núna má fullyrða að stór hluti sendinga komi til landsins án þess að greidd séu af þeim lögboðin opinber gjöld, fyrst og fremst virðisaukaskattur. Ríkissjóður verður þar með af verulegum skatttekjum, sem miðað við umfangið hljóta að nema hundruðum milljóna króna. Þess utan er póstþjónusta í Kína, þaðan sem stærstur hluti þessara sendinga kemur, niðurgreidd af stjórnvöldum þar í landi sem augljóslega vegur þungt í alþjóðlegri samkeppni.
Allir sitji við sama borð
Eins og öllum má ljóst vera er samkeppnisstaða íslenskrar netverslunar mjög þröng við þær aðstæður sem hér er lýst, svo ekki sé fastar kveðið að orði. Aftur á móti er samkeppni mikilvægur hlekkur í að efla innlenda starfsemi og stuðla að framþróun á þeim mörkuðum þar sem samkeppni ríkir. Hins vegar er mikilvægt að tryggja að aðilar sitji við sama borð er viðkemur opinberum kröfum og samspil við leikreglur á samkeppnismarkaði. Því er krafan vegna netviðskipta einfaldlega sú að tryggt verði að greiddur verði virðisaukaskattur af öllum vörum sem keyptar eru í formi netviðskipta til landsins, nema af þeim vörum sem óumdeilanlega eru undanþegnar skattskyldu. Þar sem hér fara saman hagsmunir hins opinbera og hagsmunir íslenskrar verslunar, er þetta svo sjálfsagt mál, að það ætti ekki einu sinni að þurfa að nefna það.
Guðbjörg S. Jónsdóttir, skrifstofustjóri SVÞ hefur látið af störfum, en hún varð 67 ára í desember s.l. Um leið og henni er óskað alls hins besta ókomnum árum eru henni þökkuð farsæl störf í þágu samtakanna undanfarin tíu ár.
Að undanförnu hefur verið unnið að undirbúningi að stofnun hóps hreingerningarfyrirtækja innan SVÞ í því skyni að vinna að sameiginlegum hagsmunamálum fyrirtækja innan greinarinnar. Það eru fjölmörg mikilvæg mál sem brenna á hreingerningarfyrirtækjum og má þar nefna útboðsmál, kjarasamningamál, auk almennra ytri rekstrarskilyrða greinarinnar. Stefnt er að formlegum stofnfundi í apríl en helsti hvatamaður að stofnun hópsins er Ari Þórðarson, framkvæmdatjóri Hreint hf.
Viðtalið birtist í dag í Morgunblaðinu og á mbl.is.
Þegar verslunar- og þjónustufyrirtæki auglýsa laus hlutastörf á yfirvinnutíma er enginn skortur á umsóknum, en treglega gengur að manna fullar stöður á hefðbundnum dagvinnutíma. Þetta segir Margrét Sanders, formaður Samtaka verslunar og þjónustu, en þetta fjallaði hún um á ársfundi SVÞ í síðustu viku og benti þar á að fylgja mætti fordæmi Dana þar sem yfirvinnukaup er hlutfallslega lægra en grunnlaunin aftur á móti hærri.
„Á Íslandi er launakostnaður fyrirtækja hlutfallslega sá sami og á hinum löndunum á Norðurlöndunum, en samt eru hinar Norðurlandaþjóðirnar að borga töluvert hærri grunnlaun. Þá bjóða hin löndin starfsfólki yfirleitt upp á meiri sveigjanleika svo það geti aðlagað vinnustundirnar betur eigin þörfum,“ segir Margrét og bendir á að hátt yfirvinnukaup kunni að skýra hvers vegna vinnuvikan er eins löng og raun ber vitni hjá meðal Íslendingnum. „Íslendingar vinna 15% meiri yfirvinnu en Danir og hlýtur m.a. að stafa af því að verið er að skapa ákveðna hvata þegar yfirvinnugreiðslur eru háar en grunnlaunin lág. Samt skilar þessi ofuryfirvinna á Íslandi okkur ekki miklu, og heildarafköstin eru svipuð og hjá hinum Norðurlandaþjóðunum þó að vinnuvikan sé mun lengri.“
Íslenska yfirvinnulaunakerfið, þar sem tiltölulega ströng viðmið gilda um á hvaða tímum dags og á hvaða dögum vikunnar á að borga yfirvinnu, kann að vera barn síns tíma að sögn Margrétar, og hefur kannski hentað best þegar yfirleitt var ekki nema ein fyrirvinna á heimilum og líf fólks einfaldara og fábrotnara. Í dag gæti verið öllum fyrir bestu að innleiða nýja hugsun, þar sem fólk gæti t.d. ráðið meira um það á hvaða tímum dagsins og vikunnar það vinnur. „Það hentar ekki endilega öllum best að vinna frá 8 til 4 eða 9 til 5. Ég sé fyrir mér að hjá sumum fjölskyldum þætti foreldrunum eftirsóknarvert að geta skipt deginum á milli sín, þar sem önnur fyrirvinnan hefur störf snemma og hin seint, með betri tíma fyrir báða til að sinna börnum og heimili á morgnana og kvöldin. Svo eru sumir sem fagna því að eiga frí í miðri viku eða geta raðað vöktum sínum þannig að falli að áhugamálum og fjölskyldulífi.“
Segir Margrét að tæknin sé þegar til staðar til að skapa þennan sveigjanleika með lítilli fyrirhöfn fyrir alla og útbúa vaktakerfi þar sem starfsfólkið getur ráðið meiru um vinnutíma sinn. „Vinnufyrirkomulagið gæti verið að hluta fast, og að hluta sveigjanlegt, en af hinu góða fyrir starfsmenn ef hægt er að auka sveigjanleikann frá því sem nú er. Verkalýðshreyfingin og atvinnurekendur þurfa að standa saman að þessum breytingum.“
Margrét segir einnig að tækniframfarir séu þegar farnir að valda miklum breytingum á vinnumarkaði og áríðandi að vinnuveitendur hjálpi starfsfólki sínu að aðlagast breyttum aðstæðum með menntun og þjálfun við hæfi. Margir óttast að störf í verslun og þjónustu séu í hættu og má t.d. finna veitingastaði sem taka við pöntunum í gegnum tölvu, og matvöruverslanir þar sem viðskiptavinirnir afgreiða sig sjálfir. „Sum störf munu hverfa, en það verða til ný störf í staðinn og þurfa vinnuveitendur að hjálpa starfsfólki sínu að vera í stakk búið fyrir breytingarnar.“
Margrét er með þessu ekki að segja að senda þurfi hvern sölumann og þjón á námskeið í forritun, heldur frekar að tryggja að fólk læri að taka tæknina í þjónustu sína. „Það þarf ekki að umturna störfum fólks og menntun, heldur einfaldlega tryggja að sem flestir geti verið samstiga þróuninni, læri í vinnunni og bæti við sig færni jafnóðum.“
Samtök verslunar og þjónustu, SVÞ, hafa í samvinnu við Tækniskólann, unnið að undirbúningi stúdentsbrautar við skólann þar sem lögð verður áhersla á stafrænar lausnir og færnisþjálfun. Þessi námsbraut er hugsuð fyrir nemendur sem stefna að störfum innan verslunar- og þjónustugeirans. Þetta kom fram í erindi Margrétar Sanders formanns SVÞ á ársfundi samtakanna í dag sem haldinn var á Hilton Reykjavík Nordica. „SVÞ er búið að leggja áherslu á að auka framboð menntunar til að mæta áskorunum sem fylgja þeim breytingum sem eru að eiga sér stað í samfélaginu vegna tækniframfara og breyttar neysluhegðunar fólks“ sagði Margrét ennfremur. Ráðstefnan bar yfirskriftina „Framtíðin er núna!“ og á henni var horft til framtíðar og á þá áhrifavalda sem hafa áhrif á breytingar á straumum og stefnum hvað viðkemur verslun og þjónustu. Ráðherra ferðamála, viðskipta- og iðnaðar, Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir opnaði dagskrá ráðstefnunnar auk ráðherra og Margrétar Sanders fluttu Magnus Lindkvist sænskur framtíðarfræðingur og Lisa Simpsson sérfræðingur hjá Deloitte erindi. Fundarstjóri var Bergur Ebbi Benediktsson.
Lisa Simpson sagði í erindi sínu að Blockchain væri sú tækni sem mun hafa ein mestu áhrif á og breyta því hvernig viðskiptamódel verða hugsuð og hvernig við höfum samskipti við hvert annað. „Tæknin mun hafa áhrif á atvinnustarfsemi og geira út um allan heima,“ sagði hún ennfremur.
Hér má nálgast fyrirlestur Lisu Simpson
Í erindi sínu sagði Magnus Lindkvist að of margir einstaklingar sjái framtíðina fyrir sér sem eitthvað sem gerist fyrir þá. „Hvort sem það er stáltollur Trumps, tæknibreytingar sem koma frá Silicon Valley eða afleiðingar ofsa veðurfars. Ég trúi því að framtíðin sé ekki staður eða dagsetning, hún er viss virkni. Við þurfum að hætta að vera fórnarlömb og byrja að skipuleggja og stýra eigin örlögum. Við þurfum að kenna öllum, frá börnum til forstjóra, markvisst að gera framtíðina betri,“ sagði Magnus Lindkvist.