28/02/2020 | Fréttir, Greinar, Stafræna umbreytingin
Eftirfarandi grein eftir Jón Ólaf Halldórsson, formann SVÞ, birtist í Morgunblaðinu þann 28. febrúar 2020:
Hin stafræna umbreyting, sem mætti allt eins kalla hina stafrænu byltingu, er án vafa eitt mikilvægsta verkefni sem íslenskt samfélag stendur nú frammi fyrir. Hér er um að ræða umbreytingu sem hafa mun áhrif á allt samfélagið, heimili jafnt sem fyrirtæki. Áhrifin sem af þessu verða innan atvinnulífsins skapar gríðarleg tækifæri, en leiðir jafnframt til harðrar samkeppni sem fyrirtækin, bæði stór og smá, verða einfaldlega að taka þátt í. Hin mikla umbreyting sem hér um ræðir hefur í för með sér hraðari og meiri breytingar í rekstri fyrirtækja en áður hafa þekkst. Þar er engin atvinnugrein undanskilin. Samkeppni milli fyrirtækja verður fyrst og fremst alþjóðleg, þar sem landamæri í hefðbundnum skilningi þess orðs hverfa.
Sterkar vísbendingar eru um að íslensk fyrirtæki séu þegar farin að dragast aftur úr þeim þjóðum sem við berum okkur oftast saman við, þegar kemur að innleiðingu á stafrænni tækni. Frændþjóðir okkar á hinum Norðurlöndunum hafa þegar tekið afgerandi skref í þessum efnum. Þar hafa stjórnvöld jafnt sem atvinnulíf gert sér grein fyrir að slíkar aðgerðir séu beinlínis nauðsynlegar til að tryggja stöðu einstakra ríkja í þeirri samkeppni sem verður sífellt alþjóðlegri.
Íslensk stjórnvöld hafa enn ekki mótað sér stefnu í stafrænum málum fyrir íslenskt atvinnulíf eða íslenskt samfélag í heild sinni. Að mati Samtaka verslunar og þjónustu er aðkallandi þar verði breyting á. Þörf er á skjótum, öflugum og markvissum aðgerðum til að efla stafræna færni í íslensku atvinnulífi, eigi Ísland að komast hjá því að dragast aftur úr helstu samanburðarlöndum. Þar eru breytingar á menntakerfinu forgangsmál. Framtíðarhagsmunir þeirra sem munu byggja þetta land eru í húfi.
Samtök verslunar og þjónustu hafa nú lagt fyrir iðnaðar- og nýsköpunarráðherra tillögur sínar um aðgerðir sem stutt geta íslenskt atvinnulíf til að geta sem best nýtt stafræna þróun sér til framdráttar og til aukinnar samkeppnishæfni. Tillögurnar taka mjög mið af því sem gert hefur verið í þessum málum í nágrannalöndum okkar, ekki síst Danmörku. Þar í landi hefur verið sett á laggirnar samstarfsvettvangur atvinnulífs, háskólasamfélags og stjórnvalda um hvernig styrkja megi atvinnulíf og þar með vinnumarkað, vegna þeirra miklu breytinga sem stafræn þróun leiðir af sér.
Nú verðum við Íslendingar einfaldlega að bretta upp ermar. Samtök verslunar og þjónustu er eindregið þeirrar skoðunar að öflugt samstarf stórnvalda, atvinnulífs og menntastofnanna sé lykillinn að farsælli leið okkar til móts við hina stafrænu framtíð.
06/01/2020 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Stafræn viðskipti
Eftirfarandi grein eftir Andrés Magnússon, framkvæmdastjóra SVÞ, birtist í Kjarnanum 29. desember sl.:
Það er sama hvert við horfum í atvinnulífinu, til lítilla fyrirtækja jafnt sem stórra, innan verslunar og þjónustu, ferða- og fjármálaþjónustu, stafræn tækni er að innleiða gríðarlegar breytingar. Allt frá litlum fyrirtækjum með heimasíður, og tímabókanir á netinu til stórfyrirtækja með vöruhús í umsjón vélmenna eða bálkakeðjutækni í flutningum, ekkert fyrirtæki er ósnortið af stafrænni tækni. Íslensk fyrirtæki eru þarna ekki undanskilin. Eins og staðan er í dag eiga íslensk fyrirtæki hinsvegar verulega á hættu að dragast aftur úr og verða ósamkeppnishæf í nútímaumhverfi. Fyrsta skrefið er að átta sig á að nauðsyn þess að taka þátt í þessari þróun af fullum þunga – hið nauðsynlega skref er hugarfarsbreyting.
Stafræn þróun snýst um mun fleira en kaup á tölvum, tækjum og forritum. Stafræn þróun á erindi við alla innan fyrirtæksins, ekki eingöngu tölvudeildina. Stafræn þróun snýst um grundvallarbreytingu á því hvernig við nálgumst viðskipti. Virðiskeðjur og viðskiptamódel eru að taka gagngerum breytingum og mörkin milli vöru og þjónustu verða sífellt óskýrari. Stafræn þróun kallar á breytingar sem ganga í gegnum fyrirtækið allt og því þarf stjórnun, menning, þróun ferla og uppbygging á hæfni að taka hana með í reikninginn á öllum stigum. Þetta snýst um algjörlega breytt hugarfar þar sem fyrirtæki hugsa alla starfsemi sína út frá viðskiptavininum og því að nýta stafræna tækni alls staðar þar sem hún á við. Viðskiptavinirnir gera kröfur sem alþjóðlegir samkeppnisaðilar okkar mæta og mæta þeim vel. Viðskiptavinir vilja fá lausnir sniðnar að persónulegu þörfum sínum, þeir vilja skjóta afgreiðslu og framúrskarandi þjónustu. Þeir vita að þetta er allt hægt – þau fá þetta frá Amazon, Aliexpress og Asos! Þessi og sambærileg fyrirtæki eru þau sem íslenskar nútímakynslóðir alast upp við að eiga viðskipti við. Þetta er samkeppnisumhverfi íslenskra fyrirtækja – einnig þeirra sem eru aðeins með þrjá starfsmenn og ætla sér ekki að þjónusta annað en sitt nærumhverfi. Staðreyndin er sú, að til þess að vera samkeppnishæf verða íslensk fyrirtæki að hafa getu til og vera tilbúin til að aðlaga starfsemi sína að þörfum og óskum viðskiptavina í sama mæli og öll önnur fyrirtæki. Þau verða að finna leið til að keppa við alþjóðlegu risana.
Öll þau lönd sem við horfum hvað helst til hafa markað sér stefnu í stafrænum málum. Stór þáttur í þeirri stefnumörkun eru aðgerðir til að efla fyrirtæki í stafrænni þróun svo að þau geti verið samkeppnishæf. Svíar og Danir hafa sett sér skýr markmið um að vera í fremstu röð í stafrænum heimi. Stefnumörkun í þessum málum er ekki síður mikilvæg en stefnumörkun í nýsköpun sem nýlega hefur verið sett fram af Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu. Gera má ráð fyrir að þær aðgerðir sem ráðist verður í á grunni nýsköpunarstefnu og stefnu í stafrænum málum verði á margan hátt samþættar og styðji hvor við aðra.
Þrátt fyrir að við séum fámenn þjóð þýðir það ekki að við getum ekki tekist á við þessar áskoranir. Færa má rök fyrir því að einmitt þess vegna séum við betur í stakk búin til að mæta þeim þar sem boðleiðir eru styttri og ákvarðanataka hraðari. Eistland, svo dæmi sé tekið, er með rúmlega 1,3 milljónir íbúa og með skýrri stefnu og markvissri ákvarðanatöku hafa þeir raðað sér fremst í flokk í stafrænni stjórnsýslu. Við íslendingar gætum allt eins markað slíka stefnu og fylgt henni eftir.
Stóru áskoranirnar í stafrænum heimi eru þekking og fjármagn. Nágrannalönd okkar eru þegar farin að vinna að þessum málum með fjárhagslegum stuðningi við stafræna þróun í formi styrkja, lána og eflingu þekkingar bæði innan almenna menntakerfisins en ekki síður með sí- og endurmenntun.
Ljóst er að miklar breytingar verða á ýmsum störfum á allra næstu árum, sem þarf ekki að vera neikvætt eða nokkuð sem ástæða er til að óttast. Stafræn þróun skapar störf um leið og hún gerir önnur störf óþörf. Áskorunin felst í því að gera fólk fært um að sinna þessum nýju störfum.
Mikilvægast af þessu öllu er samt sem áður hugarfarið. Með breyttu hugarfari erum við í stakk búin til að takast á við hinn nýja veruleika og taka honum fagnandi og sjá tækifærin sem í honum felast. Við verðum að marka okkur stefnu og grípa til markvissra aðgerða til að tryggja samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs í hinum alþjóðlega stafræna heimi. Það eina sem hægt er að ganga að sem vísu eru breytingar – sífellt hraðari breytingar.
SVÞ mun á næsta ári hafa forgöngu um vinnu sem nauðsynleg er til að íslensk fyrirtæki verði í stakk búin til að keppa í heimi nýrrar stafrænnar samkeppni.
20/12/2019 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Stjórnvöld, Verslun
Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri SVÞ, skrifar í Kjarnann í dag, föstudaginn 20. desember:
Við lestur greinar sem framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda (FA) skrifaði í Kjarnann í gær kemst maður ekki hjá því að álykta sem svo að hann hafi fundið til sviða við lestur greinar minnar í Morgunblaðinu 19. desember sl. Meðal annars sakar framkvæmdastjórinn mig um „að skrifa gegn betri vitund“, fara með „rökleysu“ og jafnvel aðhyllast lagabreytingar sem muni leiða af sér vöruskort. Í greininni reifar framkvæmdastjórinn efni umsagna FA um umrætt lagafrumvarp ráðherra um breytingu á ýmsum lagaákvæðum um tollkvóta fyrir innfluttar landbúnaðarafurðir og bendir á eitt og annað sem þar hafi komið fram máli sínu til stuðnings.
Hugsanlega var meginefni greinar minnar frá 19. desember sl. ekki nógu skýrt í huga framkvæmdastjórans og því tel ég rétt að koma útskýringu á framfæri.
Það ætti öllum að vera ljóst að breytingar á regluverki sem snertir búvöruframleiðslu með einum eða öðrum hætti eru viðkvæmar og erfiðar viðfangs. Hagsmunir bænda og búgreina njóta jafnan ríks stuðnings meðal þingmanna. Af þeim sökum hafa verið tekin afar stutt skref í átt sem gagnast gæti neytendum. Það er ekki annað hægt en að ætla að þessu hafi framkvæmdastjórinn gert sér grein fyrir.
Það væri hægt að eyða mörgum orðum í umfjöllun um hvort mikill munur sé á afstöðu FA og SVÞ til einstakra atriða lagafrumvarps ráðherra. Til að mynda lýstu SVÞ einnig efasemdum um niðurstöðu starfshóps um úthlutun tollkvóta landbúnaðarráðherra og töldu tillögu fulltrúa Neytendasamtakanna mun betri en sú sem endaði í frumvarpinu. Þá hafa SVÞ jafnframt lýst því yfir að árstíðarbundin og föst úthlutun tollkvóta fyrir tilteknar vörur gæti ekki orðið óbreytanleg og varanleg lausn. Slík umfjöllun eða samanburður mundi hins vegar ekki bæta neinu við. Ástæðan er sú að grundvallarmunurinn á afstöðu SVÞ og FA til lagafrumvarps ráðherra birtist einfaldlega ekki í umsögnum eða annarri opinberri umfjöllun heldur í gjörðum FA. Þrátt fyrir að FA hafi, líkt og SVÞ, síst talið frumvarpið gallalaust viðurkennir framkvæmdastjórinn það beinlínis í grein sinni að neytendur munu hið minnsta njóta tímabundins ávinnings af því breytta útboðsfyrirkomulagi tollkvóta sem nú hefur verið lögfest. SVÞ taldi að með því væri stigið skref í rétta átt þó vissulega hefði skrefið mátt vera annað og stærra. Umsögn FA um frumvarpið verður í ljósi greinar framkvæmdastjórans ekki skilin öðruvísi en að félagið hafi alfarið hafnað því skrefi. Lokahnykkinn rak FA svo með þátttöku í yfirlýsingu sem framkvæmdastjóranum gat ekki dulist að mundi valda vatnaskilum. Enda fór svo að meiri hluti atvinnuveganefndar setti fram tillögur sem styttu skrefið enn meira en ráðherra lagði upp með. Við það tilefni gaf framsögumaður málsins, alþingismaðurinn Halla Signý Kristjánsdóttir frá sér yfirlýsingu þar sem eftirfarandi kom m.a. fram:
„[…] undirrituð fullyrðir að þær gagnrýniraddir sem bárust frá ólíkum hagsmunasamtökum bænda, félagi atvinnurekanda og neytendasamtökunum fengu framsögumann málsins til að taka í handbremsuna en með seiglunni og góðs stuðnings þingflokksins náðist að koma þeim í höfn.“
Þrátt fyrir alla ágallana á lagafrumvarpi ráðherra var það eindregin skoðun SVÞ að á heildina litið mundi samþykkt þess skila neytendum ábata. Mat ráðherra var að sá ábatinn gæti numið 240–590 milljónum króna á ári. SVÞ hafði ekki forsendur til að rengja það mat og ekki verður séð að það hafi FA heldur gert. Slíkur ábati hefði vissulega ekki verið nein himnasending en þó skref í rétta átt.
Nú hefur Alþingi fengið frumvarpinu lagagildi og virðist yfirlýsing FA hafa átt ríkan þátt í því að neytendaábatanum var að miklu leyti varpað fyrir róða.
Það var í framangreindu samhengi sem ég leyfði mér að vísa til svohljóðandi kínversks málsháttar í grein minni hinn 19. desember sl.: Það heyrist jafnan meira í því sem þú gerir en í því sem þú segir. Í efnissamhengi greinarinnar var merkingin sú að það skiptir í raun ekki máli þó þú berjist opinberlega fyrir tilteknum sjónarmiðum ef gjörðir þínar bera vott um að annarskonar hagsmunir ráði för.
20/12/2019 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Stjórnvöld
Eftirfarandi grein eftir Andrés Magnússon, framkvæmdastjóra SVÞ, birtist í Morgunblaðinu fimmtudaginn 19. desember sl.:
Eitt af síðustu verkum þingheims fyrir jólafrí var að samþykkja lög um breytingu á ýmsum lagaákvæðum um tollkvóta fyrir innfluttar landbúnaðarafurðir. Helsta markmið frumvarpsins var að koma úthlutunarreglum tollkvótanna í það horf að verð innfluttra landbúnaðarvara gæti lækkað, íslenskum neytendum til hagsbóta. Vegna þeirra lagareglna sem gilt hafa hingað til hafa neytendur ekki notið markverðs ábata af innfluttum landbúnaðarvörum, jafnvel þó að þær megi í sumum tilvikum flytja inn á lægri tollum en ella. Frumvarpið hafði alla burði til að breyta þessari stöðu, bæði hvað varðar úthlutunaraðferðir og opnunartímabil tollkvóta fyrir vörur sem hér hefur oft og tíðum skort. SVÞ lýsti yfir stuðningi við frumvarpið þar sem með samþykkt þess hefði verið stigið skref í rétta átt.
Þegar leið að því að frumvarpið yrði afgreitt úr þingnefnd, gerðist sá fáheyrði atburður að ellefu félög hagsmunaaðila ályktuðu gegn frumvarpinu. Fyrir utan Bændasamtök Íslands og ýmis aðildarfélög þeirra, stóðu að ályktuninni Félag atvinnurekenda og Samtök iðnaðarins. Til grundvallar ályktuninni voru færð afar mótsagnakennd rök, þ.e. að finna þyrfti málinu heppilegri farveg, m.a. til að bregðast við mögulegum frávikum sem alltaf kunna að koma upp í búvöruframleiðslu, sem háð er veðurfari og öðrum ytri aðstæðum. Neytendasamtökin sáu góðu heilli að sér og drógu þátttöku sína í ályktuninni til baka. Þingheimur skákaði í skjóli þessa atburðar og gerði víðtækar breytingar sem taka mjög mið af sérkröfum innlendra framleiðenda og eru alfarið á kostnað neytenda.
Maður hefði nú að fyrra bragði ekki búist við að samtök á borð við Félag atvinnurekenda og Samtök iðnaðarins sem, í orði kveðnu a.m.k., haldið hafa á lofti sjónarmiðum viðskiptafrelsis og frjálsrar samkeppni, sameinist um að leggja stein í götu frumvarps, sem hafði það að raunverulegu markmiði að færa íslenskum neytendum ábata upp á fleiri hundruð milljónir króna á ári.
Það er til kínverskur málsháttur sem segir: Það heyrist jafnan meira í því sem þú gerir en í því sem þú segir. Vörslumenn sérhagsmuna leynast greinilega víðar en margur heldur.
06/12/2019 | Fréttir, Greinar, Menntun, Samtök sjálfstæðra skóla
Sara Dögg Svanhildardóttir, formaður Samtaka sjálfstæðra skóla, skrifar á Vísi fimmtudaginn 5. desember sl.
Niðurstöður í alþjóðlegu Pisa-könnuninni valda vonbrigðum. Enn á ný vefst lesskilningur, túlkun og ályktunarhæfni fyrir íslenskum nemendum. Skýringa er leitað og nefnt að ekki sé farið nógu djúpt í viðfangsefnin í skólanum; skólakerfið svamli um á yfirborðinu. Er það kannski svo að kerfið sjálft sé statt á endastöð einhvers konar sjálfskapaðrar tilvistarkreppu? Niðurnjörvað í úreltum kjarasamningum fortíðar, sem eru fyrir óralöngu hættir að ríma við nútímann? Mæling kennslustunda upp á mínútur hér og þar virðist upphaf og endir allra kjarasamninga. Ekkert flæði, ekkert svigrúm, engin nýsköpun í uppbyggingu skólanna. Allir skulu mótast í nákvæmlega sama mót. Allir grunnskólar á Íslandi, alls staðar, bjóða upp á allt eins.
Þessi lýsing er mögulega nokkuð harðorð í garð kerfisins en það er full ástæða til að taka djúpt í árinni. Við hjá Samtökum sjálfstæðra skóla höfum talað fyrir sveigjanleika, nýsköpun og frelsi til athafna og á okkur hafa sumir viljað hlusta en svo sannarlega ekki allir. Sjálfstæðir skólar þykja með einhverjum óskiljanlegum hætti ógna kerfinu. Þessu svifaseina kerfi, sem virðist að mörgu leiti komið í þrot.
Við hjá Samtökum sjálfstæðra skóla teljum mikilvægt að búa við fjölbreytta skóla. Skóla sem þora að fara út fyrir hefðbundinn ramma og gefa þannig foreldrum meira vald til ákvarðana. Raunverulegt val um hvað hentar börnum þeirra best hverju sinni. Í skólakerfinu, rétt eins og annars staðar, hentar ekki öllum að vera felldir í sama mótið. Sjálfstæðir skólar hafa annars konar nálgun á menntun en hefðbundna skólakerfið. Sjálfstæðir skólar hafa sýnt frumkvæði og getu til breytinga og sýna það og sanna að nýsköpun og drifkraftur skiptir máli fyrir alla. Kennara jafnt sem nemendur. Og það er lykilfólkið í menntakerfinu, þegar öllu er á botninn hvolft. Grundvallaratriði er að nemendum farnist vel og að kennurum sé skapað rými og tími til athafna. Sjálfstæðir skólar á Íslandi eru afar fáir og miklu færri en þeir ættu að vera. Aðeins rúm 2% grunnskóla hér á landi eru sjálfstætt starfandi skólar, en svo lágt hlutfall er hvergi að finna í nágrannalöndum okkar, þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við og þar sem útkoman í Pisa-könnunum telst góð.
Sjálfstæðir skólar á Íslandi eru fámennir, faglegir og framsæknir. Allt gríðarlegir kostir þegar kemur að því að ná til allra nemenda, hafa yfirsýn og veita hefðbundna kerfinu einhvers konar viðmið eða samanburð. Sjálfstæðir skólar eru hvatning til annarra að fara nýjar leiðir til að breyta kerfinu til batnaðar og rjúfa vítahring endurtekninga.
Við þurfum fjölbreytni og frelsi svo foreldrar geti tekið upplýsta og meðvitaða ákvörðun um skólaval. En ekki síður til þess að kennarar hafi val um ólíkt starfsumhverfi og geti hrist af sér þann doða sem getur svo auðveldlega skapast í kerfi sem er ætlað að vera eins fyrir alla.
Af hverju eru enn svo fáir sjálfstætt starfandi skólar? Við hvað erum við hrædd? Varla óttumst við lélega útkomu í Pisa-könnunum? Væri ekki nær að viðurkenna að við þurfum að rétta þá skekkju í skólakerfinu, sem veldur því að nemendur ná ekki allir að blómstra? Sjálfstæðir skólar geta uppfyllt þarfir þeirra, sem finna sig ekki í hefðbundnu skólakerfi. Og hver veit nema niðurstöður í Pisa-könnunum færu þá batnandi.
11/11/2019 | Fréttir, Greinar, Samtök heilbrigðisfyrirtækja, Stjórnvöld
Í grein sem birtist á Vísi í dag lýsa forsvarsmenn fimm félaga í heilbrigðisþjónustu yfir vantrausti á núverandi kerfi við kaup ríkisins á heilbrigðisþjónustu og krefjast þess að stjórnvöld grípi inní áður en varanlegar skemmdir verða á mikilvægum lykilþáttum heilbrigðisþjónustu landsmanna.
Í nýrri úttekt KPMG kemur fram að verulegar brotalamir eru á núverandi kerfi sem geta haft mjög alvarlegar afleiðingar fyrir þjónustuveitanda og þjónustuþega. Ennfremur segja greinarhöfundar að Sjúkratryggingar Íslands valdi ekki núverandi hlutverki sínu og séu engan veginn í stakk búnar til að taka við innkaupum á allri heilbrigðisþjónustu, líkt og fyrirhugað er skv. núverandi heilbrigðisstefnu.
Greinina í heild sinni má lesa hér á vefnum visir.is.
Greinina skrifa:
Elín Sigurgeirsdóttir, f.v. formaður Tannlæknafélags Íslands
Eybjörg Hauksdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í velferðarþjónustu
Haraldur Sæmundsson, formaður samninganefndar sjálfstætt starfandi sjúkraþjálfara
Jón Gauti Jónsson, formaður Samtaka heilbrigðisfyrirtækja
Þórarinn Guðnason, formaður Læknafélags Reykjavíkur
