25/12/2021 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Stjórnvöld, Verslun, Þjónusta
Ár innfluttrar verðbólgu
Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri SVÞ skrifar á Vísi.is INNHERJI þann 25.desember 2021.
Eins og allir vita segir sagan okkur að verðbólga á Íslandi hefur jafnan verið hærri en í nágrannalöndum okkar. Svo ekki sé nú minnst á ástandið á sumum tímabilum síðustu aldar þegar verðbólgan var tugum prósenta hærri hér á landi en í helstu nágrannalöndum. Ástandið í þessum efnum var því fremur sérstakt á árinu 2021 þegar verðbólgan var hærri í Bandaríkjunum en hér á landi og litlu lægri í Þýskalandi, landi sem er þekkt fyrir flest annað en óstöðugt verðlag.
Áhrifin af Covid eru meginorsökin hérna, um það er ekki deilt.
Heimsmarkaðsverð á hrávörum, bæði til matvælaframleiðslu og til almennrar iðnaðarframleiðslu hafa rokið upp í verði. Ofan í kaupið hefur flutningskostnður milli heimsálfa margfaldast og við lok árs er þessi kostnaður orðinn þre- til fjórfalt hærri en hann var í upphafi ársins. Sú staðreynd að nær 30% af allri framleiðslu í heiminum er í Kína hefur leitt til þess að þessi hækkun á flutningskostnaði hefur smitast út í vöruverð um allan heim.
En af hverju þessi hækkun á flutningskostnaði?
Ástæðan er einkum sú að bæði markaðsaðilar og skipafélög sem sigla á leiðunum milli heimsálfa misreiknuðu áhrifin af Covid. Flestir áttu von á að eftirspurn eftir vörum og þjónustu myndi dragast saman, sem varð svo ekki raunin eins og berlega hefur komið í ljós. Skipafélög seldu flutningaskip í brotajárn, verslun hélst áfram öflug en fluttist að töluverðu leyti á netið. Það skapaði síðan ýmis tæknileg vandamál, þegar gífurlegt magn einstaklinga kaupir vörur á netinu og fær vörurnar sendar heim að dyrum.
Framleiðsluferlar hafa raskast, sem bein afleiðing af Covid, sem hefur haft þær afleiðingar að afhending vöru hefur seinkað og í verstu tilfellum leitt af sér vöruskort. Allt þetta hefur svo haft í för með sér hækkanir á vöru og þjónustu langt umfram það sem nokkur gat ímyndað sér. Það sem er nýtt fyrir okkur Íslendinga er að verðbólgan sem við höfum átt við að eiga er að verulegu leyti innflutt. Það vonda er að þar með er það utan áhrifasvæðis Seðlabankans að taka á þessari stöðu. Þau tæki sem bankinn hefur í vopnabúri sínu duga hér ekki.
Ekki er heldur hægt að hæla Samkeppniseftirlitinu í þessu sambandi sem hefur sett verulegar skorður við því hvernig hagsmunasamtök mega fjalla um þessi mál.
Það hefur verið áhugavert að fylgjast með umræðunni hér á landi, en það verður ekki komið tölu á hversu oft hefur verið fjallað um þessi mál á opinberum vettvangi.
Við sem höfum því hlutverki að gegna að gæta hagsmuna fyrir verslunar- og þjónustufyrirtækin í landinu höfum eftir megni skýrt það út í fjölmiðlum hvað liggi að baki þessu sérstaka ástandi. Ekki er annað að sjá en að skilaboð okkar hafi náð til alls almennings. Öðru máli hefur gegnt um fulltrúa verkalýðshreyfingar og Neytandasamtaka sem hafa reynt að gera lítið úr málinu og haldið því fram að afkoma í verslun sé með þeim hætti að öll fyrirtæki í greininni geti auðveldlega tekið þennan viðbótarkostnað á sig. Slíkt er auðvitað fjarri öllu lagi, þar sem ekki er hægt að yfirfæra afkomu örfárra fyrirtæka yfir á öll fyrirtæki í greininni. Ekki er heldur hægt að hæla Samkeppniseftirlitinu í þessu sambandi sem hefur sett verulegar skorður við því hvernig hagsmunasamtök mega fjalla um þessi mál.
Við lok árs er ekkert sem bendir til annars en að það ástand sem hér er lýst muni vara vel fram á næsta ár. Um það eru allir greiningaraðilar sammála. Því er hætt við að glíman við innflutta verðbólgu verði einnig ein af stóru áskorunum ársins 2022.
SJÁ HÉR GREININA Á VISI.IS
30/10/2021 | Fréttir, Greinar
Andrés Magnússon, framkvæmdastjóra SVÞ bendir á í grein sinni er birtist í Viðskiptablaðinu þann 30.október 2021 að þrátt fyrir fögur fyrirheit kosningar eftir kosningar er báknið alls ekkert á leiðinni burt, umsvif hins opinbera hafa aukist verulega og meiri tregða en nokkru sinni fyrr er á að fela einkafyrirtækjum verkefni sem betur eru komin þar en hjá hinu opinbera.
Starfsemi hins opinbera teygir anga sína inn á æ fleiri svið þjóðfélagsins. Ríkisrekin félög og stofnanir eru enn virkir þátttakendur á samkeppnismarkaði og eftirlitsstofnunum hefur hreint ekki fækkað á undanförnum árum.
Engu virðist skipta þó mörgum stofnunum reynist örðugt að sinna lögboðnu hlutverki sínu með ásættanlegum hætti.
Áfram skal haldið og ekki slegið af.
18/08/2021 | Faggildingarstofur, Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum
Benedikt Benediktsson, lögfræðingur SVÞ, skrifar á Vísi þann 16. ágúst:
Hinn sérvitri ég nær klökknaði af gleði þegar fjármála- og efnahagsráðuneytið birti lykiltölur um rekstur hins opinbera á vefsíðunni opinberumsvif.is. Upplýsingarnar vekja upp ýmsar spurningar um breiðu línurnar og ég sá t.d. á fésbókinni að spurt var hvort sjávarútvegurinn gæti ekki lagt meira af mörkum svo lækka mætti verð á áfengi (innskot: Mér sýnist netverslanabransinn vera að takast á við það verkefni). Þó mér finnist upplýsingarnar frábærar segja þær bara hluta af sögunni. Með því að skoða einvörðungu þessa tilteknu heimasíðu er t.d. hægt að álykta sem svo að útgjöld ríkisins séu í góðu horfi. Hver vill ekki leggja sem mest fjármagn í heilbrigðismál, öldrun, menntamál, o.s.frv.? Eins og hagsýnir heimilisrekendur þekkja skiptir hins vegar ekki síst máli hvernig fjármununum er eytt.
Kjólar og borvél
Þegar reikningarnir ógna fjárhag heimilisins hef ég spurt konuna hvort hún hafi hreinlega rými í fataskápnum fyrir nýja kjóla. Svör hennar felast oftlega í hvössum ábendingum, t.d. á þá leið að ég hafi nýverið keypt flottustu gerð af borvél. Slík svör virka um stund en leysa þó ekki aðsteðjandi vanda. Vísitölufjölskyldan skammast sín, segir svo upp áskriftinni af mogganum, dregur úr föndri og fatakaupum og reynir að sannfæra sjálfa sig um að það sé aðeins stigsmunur á lambahakki og lambasteik. Að ætla sér að skoða nákvæmlega hvernig ríkið eyðir fé er hins vegar ekki fyrir meðalmenni. Það þarf að snæða skepnuna bita fyrir bita. Heildarmáltíðin yrði hins vegar jafnvel svo löng að meðlimum vísitölufjölskyldu mundi ekki nægja lífaldurinn til. Undir lokin yrði verulega hætt við ofneyslu matarvíns og samfara kæruleysi, djammviskubit daginn eftir. En reynum þetta. Ég byrja smátt.
Litli bitinn
Á síðasta ári hafði Vinnueftirlit ríkisins 1.020,3 millj. kr. til að sinna verkefnum sínum. Unnin voru 68,6 ársverk hjá stofnuninni og kostaði því hvert þeirra tæplega 14,9 millj. kr. En í hvað fóru peningarnir? Flestir vita af vinnueftirliti og þekkja e.t.v. gagnsemi þess lauslega. Vinnueftirlitið heimsækir vinnustaði, metur aðstæður, m.a. með tilliti til heilsu starfsmanna, og passar m.a. að vinnuveitendur hafi undirbúið ýmsar öryggisráðstafanir. Nánari skoðun gefur til kynna að Vinnueftirlitið afli tekna og hvaða koma þær? Nærtækast er að átta sig á því með því að skoða verðskrá stofnunarinnar. Í fyrsta hluta verðskrárinnar er að finna gjöld fyrir skráningu og eftirlit með virkni ýmiskonar véla og tækja og fyrir þjónustu við ýmiskonar mælingar og prófanir. Í öðrum hluta er að finna gjöld fyrir námskeið, m.a. til réttinda til að nota vinnuvélar. Í þriðja þættinum er að finna gjöld fyrir fyrirlestra, mælingar og viðurkenningu á erlendum réttindum. En þá vaknar sú spurning hvort þetta sé allt nauðsynlegt?
Trjónukrabbinn
Eftirtektarsamur maður hélt því einu sinni fram að trjónukrabbinn, „framundan þeim veraldarútnánara sem Dalasýsla er“, væri af stjarnfræðilegri stofnstærð. Kallaði hann eftir rannsókn dýrðarmanna fyrir sunnan á dýrinu og vildi „fá plögg, með línuritum og prósentum, svo sem í eina stresstösku til að birja með“.
Voru kjólarnir og borvélin óþarfakaup?
Nú er ég svo heppinn að stresstaska með plöggum er fyrirliggjandi og ég get stytt mér leið að svari. Æðsti eyðslugagnrýnandi ríkisheimilisins hefur ítrekað tjáð sig og um það má t.d. lesa hér og hér:
Ríkisendurskoðun telur að stofnunin ætti að einbeita sér að tilteknum kjarnaþáttum, þ.e. stjórnsýslu og leiðandi verkefnum á sviði vinnuverndar, en láta öðrum sem mest eftir sérhæfða þjónustu og ráðgjöf um vinnuvernd. [L]eggur Ríkisendurskoðun til að kannað verði hvort flytja megi hluta vinnuvélaeftirlits stofnunarinnar til faggiltra skoðunarstofa og stjórnsýslu þess til [Samgöngustofu]. Hér er m.a. átt við eftirlit með farandvinnuvélum, tækjum sem áföst eru bifreiðum og öðrum hjólatækjum sem aka utandyra, og er um margt hliðstætt bifreiðaeftirliti. Að mati Ríkisendurskoðunar gæti slíkt fyrirkomulag orðið bæði hagkvæmara og skilvirkara en það sem nú tíðkast og auk þess hentugra fyrir þá sem notfæra sér þjónustuna. […]
Ríkisendurskoðun telur að samþætting Vinnueftirlitsins á eftirliti, fræðslu og ráðgjöf sé óheppileg. […].
Þarna hefur einhver verið í því hlutverki að benda á kjólana og fyllt heila stresstösku af plöggum. Ég sé ekki betur en að fagráðherrann hafi í kjölfarið bent á borvélina. Lítið virðist hins vegar hafa gerst.
Er ég virkilega sá eini sem skammast mín undir svona kringumstæðum?
24/06/2021 | Flutningasvið, Fréttir, Greinar, Umhverfismál
Benedikt S. Benediktsson lögfræðingur SVÞ
Trukkur, samkvæmt orðabók, er stór og kraftmikill vörubíll. Trukkar eru okkur mikilvægir þó flest okkar leiði hugann sjaldnast að þeim. Trukkar eru ekki bara öskubílar, olíubílar og mjólkurbílar heldur flutningabílar sem færa vörur milli staða. Trukkar færa t.d. matinn í verslanirnar, byggingarefnið á byggingastað og fiskinn í útflutning. Sérstakir trukkar flytja túrista en eru þá kallaðir rútur, sem væntanlega á að vísa til dálítils kassa af öli. Í þessu ljósi má t.d. ímynda sér að heiti trukksins, sem er frábær réttur á matseðli Gráa Kattarins, vísi til gagnsemi trukksins enda er hann samansettur úr fjölmörgum hráefnum og fullnægir daglegum þörfum afar vel. Það er sennilega ekki tilviljun að þegar rætt er um að taka eitthvað með trukki er gjarnan skírskotað til þess að gera eitthvað að afli, almennilega, fara alla leið.
Tökum það með trukki
Stjórnvöld hafa sett fram afar metnaðarfull markmið í loftslagsmálum. Í gildandi aðgerðaáætlun er m.a. fjallað um hvernig megi draga úr losun koltvísýrings í samgöngum. Ein af aðgerðunum snýr að því hvernig draga megi úr losun í þungaflutningum innanlands, m.ö.o. hvernig tökum við trukkana með trukki án þess að missa trukkið.
Trukkaland
Hér á landi eru margir trukkar í notkun miðað við höfðatölu eða a.m.k. finnst mér rökrænt að álykta á þennan hátt. Samkvæmt Wikipedíu er Ísland 16. stærsta ríki heims, miðað við höfðatölu. Ef íbúaþéttleiki á Íslandi væri hinn sami og í Mónakó byggju hér tæplega 2 milljarðar Íslendinga. Ef íbúaþéttleiki í Mónakó væri hinn sami og hér á landi byggju þar 8 manns. Ef við gefum okkur að nokkuð margir trukkar séu í notkun í okkar stóra, strjálbýla, veðurbarða og mishæðótta landi, miðað við höfðatölu, má jafnframt álykta sem svo að fjarlægðir manna á milli kalli á töluverðan trukkaakstur.
Réttu trukkarnir
Nýverið keypti ég mér rafmagnsbíl. Kaupin voru ekki sérlega frumleg enda fer hver að verða síðastur að kaupa bensín- eða dísilbíl. Bílinn losar ekki gróðurhúsalofttegundir í akstri og nú kaupi ég eingöngu innlenda orku. Umskiptin voru einföld. Fólksbílar knúnir rafmagni eru vel þróaðir, framleiddir á nokkuð hagkvæman máta og hleðsluinnviðir til staðar, bæði heima hjá mér og víða um landið. En ekki eru allir eins. Hyggist eigandi trukks kaupa nýjan trukk, sem gengur fyrir öðru en dísilolíu, vandast málið. Valkostirnir eru fáir og þeir sem eru þó til staðar kosta svo heiftarlega mikið að kaupin ganga ekki upp. Þá er drægi sumra kostanna enn takmörkuð og flutningagetan óljós. Sé trukki stungið í samband er hætt við að það verði ekki margar innstungur eftir fyrir aðra.
Við þurfum öll á trukkunum að halda. Eigendur trukkanna vilja eiga trukka til að þjónusta okkur. Helst vilja þeir aka trukkunum á innlendri orku. Þar liggur vandinn því slíkir trukkar standa enn vart til boða en eru þó á leiðinni, í framtíðinni og vonandi þeirri nánustu. Að hanna og smíða trukk tekur mörg ár, jafnvel fyrir reyndustu menn, og þegar hann hefur verið smíðaður þarf að prófa hann við ýmsar aðstæður. Þar að auki þarf að koma upp tækjum til að koma orkugjafa á trukkinn, þ.e. hliðstæðu olíudælunnar.
Trukkar í loftslagsvísi atvinnulífsins
Hinn 23. júní var Loftslagsvísir atvinnulífsins gefinn út. Eins og önnur fyrirtæki hafa flutningafyrirtæki verulegan áhuga á að taka virkan þátt í orkuskiptum í samgöngum. Þegar kemur að akstri trukka á lengri leiðum virðist vetnisvæðing helsta lausnin framundan. Nokkrir trukkaframleiðendur eru að prófa sína trukka erlendis en það er enn nokkuð í að hægt verði að kaupa þá. Það er hins vegar ljóst að trukkarnir verða ekki bara dýrir í innkaupum heldur verður það töluvert vesen að fara að nota þá. Til dæmis vantar okkur fjölda vetnisstöðva.
Púslin í nýorkuveruleika trukka eru sannarlega mörg en það er búið að taka lokið af öskjunni. Wasgij-púslið blasir við, menn eru búnir að klóra sér svolítið í hausnum en eru sannfærðir um að þetta muni klárast.
Að lokum skora ég á Gráa köttinn að breyta nafninu á trukknum í vetnistrukkinn, svona til að taka af allan vafa.
Benedikt S. Benediktsson
lögfræðingur SVÞ
—
Greinin birtist fyrst á Vísi.is, fimmtudaginn 24. júní 2021.
30/04/2021 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Menntun, Stafræna umbreytingin, Stjórnvöld
Í dag, föstudaginn 30. apríl, birtist eftirfarandi sameiginleg grein formanna SVÞ og VR á Vísi undir yfirskriftinni, Sköpum fleiri störf og brúum stafræna bilið.
Göngum í takt
Þróun og nýting stafrænnar tækni hefur tekið risavaxin og hröð skref síðustu misserin. Vegna áhrifa kórónuveirufaraldursins hefur þessi þróun orðið svo ör í t.d. verslunar- og þjónustugreinum, að ekki er hægt að lýsa því öðruvísi en sem byltingu.
Fyrirtæki og starfsmenn þeirra eru mjög misvel undirbúin því hvernig takast á við þessa byltingu, en gríðarlega miklir þjóðhagslegir hagsmunir eru í húfi, jafnt efnahagslegir sem menningarlegir. Stafræn hæfni okkar allra er því það lykilatriði sem getur skorið úr um hvernig þjóðfélag okkar mun þróast á næstu árum og mun segja til um stöðu okkar í alþjóðlegu samfélagi.
SVÞ, VR og Háskólinn í Reykjavík hafa nú um nokkurt skeið unnið að því að koma á samstarfsvettvangi um eflingu stafrænnar hæfni í íslensku atvinnulífi og á vinnumarkaði. Markmið slíks samstarfsvettvangs er ekki síst það að brúa það stafræna bil sem er á milli þeirra sem nýtt geta tækni stafrænnar umbreytingar í sína þágu og þannig notið ávinningsins af henni, og hinna sem eftir sitja. Á það jafnt við fyrirtækin og launafólkið sem hjá þeim starfa.
Þar sem um er að ræða samfélagslegt verkefni sem kemur okkur öllum við og hefur það að markmiði að auka lífsgæði með þróun starfa og aukinni þjálfun einstaklinga í ný verkefni sjá VR og SVÞ ekki annað fært í stöðunni en að vinna að því í sameiningu. Þegar kemur að svo stóru samfélagslegu máli verða önnur ágreiningsmál að víkja. VR og SVÞ eru ekki sammála um allt, en í þessu máli göngum við fullkomlega í takti!
Stjórnvöld gefi skýr skilaboð
Við sem ýtt höfum þessu verki úr vör leggjum áherslu á að stjórnvöld komi að verkefninu af nokkrum lykilástæðum:
- a. Til að gefa skýr skilaboð um að við viljum skapa einn öflugan samstarfsvettvang þvert á samfélagið þar sem við getum sameiginlega unnið að þessu stóra verkefni.
- b. Til að undirstrika mikilvægi verkefnisins.
- c. Og til að sýna stuðning við íslenskt atvinnulíf og fólk á vinnumarkaði í verki.
Sama er að segja um okkar fólk í Evrópu allri, en nýlega sendu EuroCommerce, samtök verslunarinnar í Evrópu, og UNI Europe, samtök launafólks í Evrópu frá sér sameiginlega áskorun til Evrópusambandsins og ríkisstjórna aðildarríkjanna um að styðja fyrirtæki og starfsfólk í stafrænni umbreytingu.
Stafræna bilið er raunverulegt – hættan er raunveruleg
Einstaklingar, fyrirtæki – og þjóðir – sem ekki hafa þá stafrænu hæfni sem þarf, verða á endanum undir. Hér á landi er þetta bil raunverulegt og það fer stækkandi.
Stafræna bilið hjá einstaklingum er munurinn á þeim sem kunna að nota tæknina í lífi og starfi og hinna sem ekki kunna það. Störf eru að breytast. Störf sem þarfnast lítillar færni hverfa en þau störf sem skapast kalla á stafræna hæfni og framfarahugarfar. Rannsóknir sýna að með stafrænni umbreytingu eru tækifæri til að skapa fleiri störf en þau sem hverfa. Störfin eru betur launuð, verðmætari og færa má rök fyrir því að þau séu meira gefandi fyrir einstaklinginn. Einhæf handavinna hverfur fyrir skapandi hugsun. Breytingarnar eru því þannig að það er eftir miklu að slægjast fyrir einstaklinginn og samtök verzlunarmanna mun auðvitað standa vörð um þá mikilvægu hagsmuni að réttlát skipting verði á þeim verðmætum sem skapast með aukinni stafrænni tækni.
Stafræna bilið hjá fyrirtækjunum er munurinn á þeim sem ákveða að nota tæknina til að auka samkeppnishæfni sína og hinna sem eftir sitja, verða undir og munu að lokum að leggja upp laupana. Það þýðir að bæði stjórnendur og starfsfólk þurfa að hafa til að bera stafræna hæfni og framfarahugarfar.
Yfirfært á íslenskan veruleika þá er þetta bil enn ískyggilegra og hættan mjög raunveruleg því að hinumegin eru ekki eingöngu tæknivædd íslensk fyrirtæki, heldur risastórir alþjóðlegir tæknirisar sem draga í auknum mæli til sín viðskipti Íslendinga, án þess að skilja nokkuð eftir í þjóðarbúinu. Þessi fyrirtæki greiða hér litla sem enga skatta og þau skapa hér engin störf.
Brúarsmíði – allir njóti ávinningsins
Að þessu sögðu er það ljóst að brúa þarf stafræna bilið hvort sem um er að ræða einstaklinga, fyrirtæki eða einfaldlega bilið á milli Íslands og annarra þjóða, til að við fáum öll notið ávinningsins sem fylgir stafrænni umbreytingu. Þar má enginn verða útundan. Að óbreyttu drögumst við á endanum það mikið aftur úr að bilið verður ekki brúað.
Þessi brú yfir stafræna bilið verður ekki byggð nema með samstilltu átaki. Svo stórt samfélagslegt verkefni kallar á samstarf og samstöðu þvert á þjóðfélagið. Hin Norðurlöndin hafa náð gríðarlega góðum árangri í stafrænni umbreytingu og ljóst að víðtækt samstarf er þar algjört grundvallaratriði. Til að brúa stafræna hyldýpið þarf samstarf atvinnulífs og vinnumarkaðar, samstarf hins opinbera og einkageirans, samstarf við háskólasamfélagið og menntageirann eins og hann leggur sig. Samstarf um verkefni sem varðar samfélagið allt.
Komum okkur að verki – saman!
Samtal okkar við stjórnvöld hefur verið mjög jákvætt og eindreginn stuðningur við verkefnið. Nú er hins vegar kominn tími til að láta hendur standa fram úr ermum svo hefja megi brúarsmíðina.
Við aðra í samfélaginu sem vilja vinna að þessu mikilvæga verkefni með okkur segjum við einfaldlega, komið fagnandi. Hafið samband. Þið getið fundið frekari upplýsingar um verkefnið og hugmyndirnar að baki því á stafraent.is.
Í sameiningu brúum við stafræna bilið.
Ragnar Þór Ingólfsson er formaður VR og Jón Ólafur Halldórsson formaður SVÞ – Samtaka verslunar og þjónustu.
23/03/2021 | Fréttir, Greinar, Í fjölmiðlum, Stjórnvöld, Verslun
Eftifarandi grein eftir Jón Ólaf Halldórsson, formann SVÞ, birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 20. mars:
Þegar allt í kringum okkur er gengið hröðum skrefum og stórum til framtíðar, verða stuttu skrefin þannig að engu er líkara en að um kyrrstöðu eða afturför sé að ræða. Þetta má segja um frumvarp dómsmálaráðherra sem kemur til móts við umtalsverða grósku smærri brugghúsa er sprottið hafa upp um land allt. Verði það að lögum fá brugghúsin leyfi til þess að selja sitt fjölbreytta úrval af handverksbjór á framleiðslustað. Sú nýbreytni er til þess fallin að auka tilbreytingu í verslun og vera eftirsótt viðbót í ferðaþjónustu.
Jafnræði í nýjum veruleika
Veruleikinn hefur þó farið mörgum skrefum frammúr okkur með tilkomu alþjóðlegrar vefverslunar. Í vaxandi mæli fá Íslendingar vín og bjór sendan heim til sín eftir þeim leiðum. Umfang netverslunar vex með ógnarhraða og auglýsingar frá vín- og bjórframleiðendum erlendis eru áberandi á samfélagsmiðlum, þeim miðlum sem er orðin hin almenna leið til að afla sér upplýsinga og þekkingar. Í umsögn Samtaka verslunar og þjónustu (SVÞ) um það takmarkaða afnám einkaleyfis ÁTVR til smásölu áfengis, sem frumvarpið gerir ráð fyrir, er einmitt lögð höfuðáhersla á jafnræði til vefverslunar.
Óboðlegt viðskiptaumhverfi
Það hreinlega gengur ekki upp að erlendum vefverslunum sé heimilt að höndla án takmarkana með bjór og léttvín á íslenskum markaði á sama tíma og innlendar vefverslanir eru útilokaðar. Veruleikinn er einfaldlega sá að innlendir bjórframleiðendur flytja nú þegar afurðir sínar frá Íslandi í þeim eina tilgangi að senda þær aftur til landsins í gegnum erlendar vefverslanir, t.d. verslun Amazon í Bretlandi. Svona viðskiptahættir eru ekki boðlegir í dag, hvort sem litið er til jafnræðissjónarmiða eða kolefnisfótspors.
Hverjir réðu afturförinni?
Á undirbúningsstigi umrædds frumvarps voru drög að því birt í tvígang á samráðsgátt stjórnvalda, www.Island.is. Í bæði skiptin var gert ráð fyrir að heimilaður yrði rekstur innlendra vefverslana með áfengi í smásölu til neytenda með vissum takmörkunum. Til grundvallar lágu þau rök að æskilegt væri að jafna stöðu innlendrar og erlendrar verslunar í ljósi þess að almenningi væri heimilt að kaupa áfengi í gegnum netverslun frá útlöndum og flytja til landsins til einkaneyslu á meðan slík verslun væri ekki heimil í vefverslun sem starfrækt væri hér á landi. Með því að heimila innlenda vefverslun með áfengi væri lagaleg staða innlendrar og erlendrar vefverslunar með áfengi jöfnuð. Vandséð er hvernig hægt er að réttlæta bann við atvinnurekstri sem snýst um sölu á vöru sem almenningur getur flutt inn að vild til einkaneyslu. Fróðlegt væri að fá upplýst hversvegna þessu sjálfsagða jafnræðissjónarmiði var kippt út úr frumvarpinu. Hverjir knúðu fram þá afturför?
Skref sem myndu bæta stöðuna
SVÞ hafa ávallt hafa lagt ríka áherslu á viðskiptafrelsi. Afstaða samtakanna er sú að stefna beri að því í markvissum skrefum að aflétta einokun ríkisins á viðskiptum með bjór og vín. Mikilvægt er að framkvæmdin sé skýr og afmörkuð þannig að engin óvissa skapist og vel sé um alla umgjörð búið. Reynsluna af hverju skrefi í afnámi einokunar á verslun með áfengi þarf að meta og hafa til hliðsjónar við töku næsta skrefs. Að sjálfsögðu þarf að gæta að lýðheilsusjónarmiðum og vönduðum vinnubrögðum í hvívetna, eins og gildir um alla þróun verslunar og þjónustu. Það er afstaða SVÞ að ekki sé hægt að styðja afgreiðslu frumvarpsins, sem hér er til umræðu, þótt það sé jákvætt í eðli sínu, nema því verði breytt á þann hátt að innlend netverslun með bjór og léttvín verði heimiluð samhliða því að innlendum framleiðendum verði heimiluð smásala á framleiðslustað. Það væru skref sem um munaði og myndu stuðla að jafnræði í verslun og jafnfætisstöðu í samkeppni, bæði íslenskra vefverslana og framleiðenda á Íslandi.
